Jak zachować bezpieczeństwo pracy na rusztowaniu?

Rusztowania są nieodłącznym elementem niemal każdego współczesnego placu budowy, znacznie ułatwiając wykonywanie prac na wysokościach i tym samym przyspieszając ogólny postęp prac budowlanych. Kwestie związane z właściwym i bezpiecznym użytkowaniem rusztowań są jednak bardzo często bagatelizowane zarówno przez kierowników budowy, jak i samych pracowników. W efekcie liczba wypadków na rusztowaniach ciągle jest bardzo wysoka, plasując się na czołowych miejscach w statystykach dotyczących nieszczęśliwych wypadków na budowach. Stosowanie obowiązujących przepisów BHP pozwala jednak znacząco ograniczyć skalę problemu, ale wyłącznie pod warunkiem, że zasady te będą wykorzystywane w praktyce, a nie jedynie w teorii.

Przepisy dotyczące pracy na rusztowaniu

Przepisy, które regulują zasady bezpiecznej pracy na rusztowaniach oraz podczas ich montażu i eksploatacji, można odnaleźć w następujących rozporządzeniach ministerialnych:

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz.U. z 2001 r. nr 118, poz. 1263),
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. z 2003 r. nr 47, poz.401),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz.1650 z późn. zm.),
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 września 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 178, poz. 1745),
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 3 sierpnia 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i przebudowie oraz remoncie jednostek pływających (Dz.U. z 2007 r. nr 150, poz 1065).

Regularna kontrola stanu technicznego rusztowań

Pierwsza kontrola techniczna rusztowania odbywa się już po jego zmontowaniu, ale przed przekazaniem do eksploatacji. Tej kontroli dokonuje się w oparciu o protokół odbioru rusztowania, w którym muszą znajdować się informacje co do:

• przeznaczenia oraz użytkownika rusztowania,
• wykonawcy montażu,
• wartości maksymalnych dopuszczalnych obciążeń pomostów i samej konstrukcji rusztowania,
• oporności uziomu,
• terminów następnych przeglądów rusztowania.

W trakcie pierwszej kontroli konieczne jest dokładne sprawdzenie stanu podłoża, na którym zostało postawione rusztowanie, jak również samego posadowienia konstrukcji. Należy też zweryfikować siatkę konstrukcyjną, stężenia, zakotwienia, a także stan i zgodność pomostów roboczych, pomostów zabezpieczających, ciągów komunikacyjnych oraz zabezpieczeń rusztowania z obowiązującymi przepisami. Niezbędne jest również sprawdzenie nośności wysięgników transportowych, oporności urządzeń piorunochronnych, uziemienia rusztowania wykonanego z metalowych elementów, jak również odległości i usytuowania rusztowania w stosunku do znajdujących się w okolicy linii energetycznych. Dopiero po pozytywnym przejściu tej kontroli rusztowanie może być użytkowane.

Podczas późniejszej eksploatacji rusztowania także muszą być regularnie kontrolowane, a przeglądy techniczne należy wykonywać w następujących odstępach czasowych:

• Przeglądy codzienne - te oględziny dokonywane są bezpośrednio przez użytkowników, czyli pracowników danej budowy. Szczególną uwagę powinni oni zwracać na to, czy rusztowanie nie uległo uszkodzeniom albo odkształceniom oraz czy kotwy są prawidłowo zamocowane, a przewody elektryczne właściwie zaizolowane (i czy nie stykają się z konstrukcją rusztowania). Dodatkowo powinni oni weryfikować stan powierzchni wszystkich pomostów roboczych oraz komunikacyjnych.
• Przeglądy dekadowe - wykonuje je co 10 dni konserwator rusztowań albo odpowiedni pracownik inżynieryjno-techniczny w celu sprawdzenia, czy w konstrukcji rusztowania jako całości nie zaszły zmiany, których następstwem może być katastrofa budowlana lub stworzenie zagrożenia dla zdrowia osób pracujących na rusztowaniu.
• Przeglądy doraźne - tego rodzaju przegląd musi być wykonany za każdym razem, gdy następuje przerwa w eksploatacji rusztowania, która trwa dłużej niż 2 tygodnie (ale nie rzadziej, niż 1 raz w miesiącu), a także po każdej burzy charakteryzującej się siłą wiatru powyżej 6 stopni w skali Beauforta (czyli zgodnie z przepisami BHP powyżej 10 m/s). Ponadto przesłanką do wykonania tego typu przeglądu jest silny wiatr lub opady atmosferyczne. Przeglądy doraźne muszą być wykonywane komisyjnie z udziałem brygadzisty, majstra oraz inspektora nadzoru budowlanego. Co ważne, doraźny przegląd rusztowania może zostać zarządzony w dowolnym momencie przez organ nadzoru budowlanego.

Wyniki przeglądów doraźnych oraz dekadowych należy zapisywać w dzienniku budowy - odpowiedzialna za to jest osoba, która wykonuje dany przegląd.

Poprawne ustawienie rusztowania

Każde rusztowanie niezależnie od jego typu powinno być montowane oraz użytkowane zgodnie ze specyfikacją techniczną dostarczoną przez producenta, a także zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Co istotne, montaż i demontaż rusztowania może być wykonywany wyłącznie przez osoby posiadające wymagane uprawnienia w tym zakresie.

Rusztowania mogą być ustawiane wyłącznie na właściwie przygotowanym podłożu, tzn:

• nośność podłoża nie może być mniejsza, niż 100 kPa;
• w przypadku podłoża gruntowego musi ono zostać wyrównane oraz zagęszczone, przy czym prace wyrównujące nie mogą polegać na zasypywaniu ani przekopywaniu gruntu z uwagi na możliwość spowodowania nierównego osiadania, co zagrażałoby bezpieczeństwu rusztowania posadowionego na takim podłożu;
• wody opadowe muszą zostać odprowadzone poza szerokość rusztowania za pomocą odpowiedniego ukształtowania podłoża na etapie prac przygotowawczych;
• w przypadku ustawiania rusztowania na podłożu zamarzniętym konieczne jest usunięcie warstwy śniegu/lodu, po czym wyrównanie podłoża warstwą rozmarzniętego piasku;
• jeżeli rusztowanie jest ustawiane na chodnikach i temu podobnych nawierzchniach z kostki lub płytek, konieczne jest sprawdzenie stabilności powierzchni;
• po właściwym przygotowaniu podłoża należy ułożyć na nim podkłady o odpowiednich rozmiarach i dopiero na nich ustawiać konstrukcję rusztowania;
• w przypadku rusztowań jezdnych niezbędne jest zapewnienie drogi przemieszczania cechującej się spadkiem nie przekraczającym 1%, która będzie odwodniona, wyrównana i właściwie utwardzona;
• rusztowania z elementów metalowych i znajdujące się na zewnątrz budynku muszą posiadać uziemienie i być wyposażone w instalację piorunochronną;
• każde rusztowanie znajdujące się w pobliżu ciągów komunikacyjnych, przejazdów albo chodników musi być wyposażone w daszki ochronne, które zabezpieczają otoczenie przed przedmiotami mogącymi upaść z rusztowania.

Uniknięcie przeciążenia rusztowania

W celu uniknięcia przeciążenia konstrukcji rusztowania, co zagrażałoby zdrowiu i życiu pracujących na nim osób, niezbędne jest zadbanie o to, by nie przekraczać obciążenia użytkowego danego rusztowania. Jest to wartość maksymalnego obciążenia jednostkowego, któremu może zostać poddany pojedynczy pomost roboczy, zdefiniowana dla danego rusztowania przez jego producenta. Najczęściej spotykane są rusztowania o maksymalnej nośności rzędu 200-300 kg/m2 (2-3 kN/m2), warto jednak pamiętać, że nie jest to zasada i każdorazowo zapoznać się z wartością dopuszczalnego obciążenia dla danego rusztowania przed rozpoczęciem jego użytkowania. Trzeba również pamiętać, że montaż na konstrukcji rusztowania jakichkolwiek dodatkowych elementów (np. siatek ochronnych) istotnie wpływa na nośność. Konieczne jest zatem uwzględnienie tego faktu podczas obliczania dopuszczalnego obciążenia, a także zastosowanie dodatkowego kotwienia rusztowania, by nie oderwało się ono od budynku.

Zabezpieczenie osób korzystających z rusztowania

Każde rusztowanie, na którym pomosty robocze i/lub komunikacyjne znajdują się na wysokości powyżej 2 m od podłoża, musi posiadać odpowiednie zabezpieczenia. Pracownicy powinni być wyposażeni w szelki z linką zabezpieczającą, którą pracownik powinien przypiąć do jednego ze stałych elementów rusztowania podczas pracy. Do pozostałych zabezpieczeń zaliczamy:

• poręcze zamykające podesty, przy czym wymagane są co najmniej 2 poręcze - główna (na wysokości 1,1 metra od powierzchni pomostu do górnej powierzchni poręczy) oraz pośrednia (na wysokości 0,6 metra od powierzchni pomostu do jej górnej powierzchni);
• poręcze od strony ściany budynku, jeżeli odległość pomostu od lica ściany wynosi więcej, niż 20 cm;
• deski burtowe od strony zewnętrznej pomostu, przy czym muszą one być ułożone dookoła całego pomostu w przypadku rusztowań wolnostojących, natomiast rusztowania elewacyjne mogą nie posiadać desek burtowych od strony ściany, jeśli brzeg pomostu nie znajduje się dalej, niż o 20 cm od lica ściany;
• klapy zamykające przejścia w ciągach komunikacyjnych, przy czym należy pamiętać o tym, by były one zawsze zamknięte, jeśli nikt aktualnie nie porusza się danym ciągiem komunikacyjnym.

Także ze względów bezpieczeństwa zabronione jest wykonywanie po zmroku jakichkolwiek prac na rusztowaniu, jeżeli nie jest ono odpowiednio oświetlone. Dodatkowo prace na wysokości są zabronione, jeśli siła wiatru przekracza 10 m/s, występuje mgła, gołoledź albo inne niesprzyjające warunki atmosferyczne.

Gdzie wynająć solidne rusztowania elewacyjne?

Zakup dobrej klasy rusztowania stanowi niemały wydatek, co czasami bywa przyczyną stosowania rozwiązań prowizorycznych i stanowiących ogromne zagrożenie dla pracowników. Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu firma Terbud oferuje w przystępnych cenach wynajem solidnych i bezpiecznych rusztowań dekarskich, jezdnych i elewacyjnych. Wypożyczenie rusztowania w naszej firmie to nie tylko pewność spełniania wszystkich wymogów BHP - na terenie województwa śląskiego dostarczamy wypożyczone rusztowanie do Klienta, a Klientom spoza Śląska oferujemy korzystne warunki dowozu na terenie całego kraju. Zapraszamy do współpracy, a w razie pytań zachęcamy do kontaktu!